Ông Hoàng Chín
Ông Hoàng Chín là con Vua Cha Bát Hải Động Đình, đứng hàng thứ chín trong Mười Ông Hoàng.
“Cửu trùng ngọc bệ chí tôn
Khâm sai Hoàng Chín Cờn Môn giáng trần
Trên chín bệ cao thâm võng cực
Dưới bách thần mộ đức kinh luân”
Tiệc Ông Hoàng Chín Cờn Môn ngày 9/9 ÂL
Sự tích Ông Hoàng Chín
Tích dân gian thứ nhất
Ông Hoàng Chín Cờn Môn là một nhân vật có thật, sống dưới triều nhà Lý ở vùng đất Nghệ An. Sinh thời ông là một người theo học đạo thánh hiền với mong ước ra làm quan để trị nước giúp đời.
Ông là người có tài, học rộng hiểu nhiều, nhưng lại không gặp may mắn trên đường khoa cử. Sau nhiều lần liên tiếp trượt bảng vàng, ông chán nản và quyết định xuống tóc đi tu.
Ông lập miếu tu hành tại vùng cửa biển. Ngoài việc chuyên tâm vào tu hành, ông thường xuyên cứu vớt những người chết đuối trôi dạt về vùng cửa biển này và chôn cất họ một cách tử tế.
“Bể Nam thơm mãi muôn đời
Cửa Cờn rộng mở cứu người hữu nhân”
Khi ông Chín mất, người dân trong vùng đã lập đền thờ ông tại chính nơi mà ông đã tu hành và cứu vớt những người xấu số lương thiện. Về sau, nhiều người dân đi biển qua vùng này còn kể lại cho nhau nghe nhiều câu chuyện khác nhau về việc ông hiển linh và cứu giúp những người đi biển gặp hoạn nạn.
Vào thời nhà Tống, khi quân Tống suy yếu trước quân Nguyên, Thái hậu Dương Quý Phi cùng các công chúa chạy ra biển, chợt bão nổi bị chết đuối, xác trôi dạt vào cửa Cờn cũng đã được vớt lên chôn cất cẩn thận.
Người dân thờ 3 mẹ con Mẫu ở lạch Cờn và Hoàng đế Tống Đế Bính ở trên đỉnh núi, đền thờ ông Hoàng Chín ở ngoài biển, tất cả đều được phối hương linh vị ở đền Cờn. Nhân dân gọi ông là Ông Chín đền Cờn.
Tích dân gian thứ hai
Lưu truyền rằng lúc sinh thời, ông sống ở Nghệ An, lúc bấy giờ là thời Lý và đi thi nhiều lần nhưng không đỗ đạt. Sau đó, ông xuống tóc và ra cửa biển Cờn lập am miếu tu trì cứu vớt người đi biển. Đồng thời, đây cũng là nơi dừng chân nghỉ ngơi của tàu thuyền qua lại.
Tại đây ông đã vớt và chôn cất cẩn thận thân y Thái Tử Nam Tống (sau này cũng được thờ chung tại đền).
Có tài liệu cho rằng, Ngài cứu sống 3 mẹ con mẫu Cờn (Dương Quý Phi Thái Hậu). Khi đó, nếu nộp họ cho quan thì sẽ phải làm nô tì, còn để họ lang thang vất vưởng ngoài kia thì sẽ gặp đau khổ. Chi bằng tục huyền lấy họ để nương tựa lẫn nhau nhưng ngài lại bị cự tuyệt, buồn chán dẫn đến quyên sinh. Sau khi ngài hóa, Mẫu đọc di thư ngài để lại và hiểu rõ được sự việc nên quyết định ra biển Cờn thác hóa. Hai người con cũng theo mẹ ra biển và hóa tại đây.
Tích dân gian thứ ba
Theo sách Ô Châu Cận Lục - Nhà Xuất bản Chính Trị Quốc Gia thì Thần tích về Quan Hoàng Chín như sau:
"Đời vua Hùng thứ 13, Hoàng hậu chỉ sinh hai công chúa chứ chưa có hoàng tử nối ngôi. Quần thần thấy Vua đã già mà chưa có người nối ngôi, bèn tâu hãy lập con trai của thứ phi làm thái tử. Vua đáp "Trẫm vừa nghe hậu nói có thai, vậy hãy đợi xem sao ".
Thứ phi nghe vậy sợ rằng con mình không được lập, âm mưu mua chuộc bà đỡ nhờ bà giết con trai của Hoàng Hậu nếu được sinh ra. Bà đỡ trả lời : "Nghề của tôi là cứu người chứ sao lại giết ? Nay tôi có mẹo khác làm đứa bé thành ái nam ái nữ, tất nó không được lập".
Đến kỳ hoàng hậu khai hoa, bà đỡ lén lấy lá trong rừng xoa vào bộ phận sinh dục đứa bé. Nhà Vua tuần thú trở về hỏi hậu sinh trai hay gái ? Kẻ tả hữu đáp: "Sinh trai, nhưng chỗ âm dương không đầy đủ". Hậu nghe được liền nói : "Ta vốn sinh trai, hình hài rõ ràng, nay lại không đủ, tất là do âm mưu của thứ phi". Từ đó hậu trở nên cau có gắt gỏng. Vua nổi giận hạ lệnh đẩy mẹ con Hoàng Hậu ra ngoài đảo xa, đến cửa Cờn thì mất.
Ngư dân ngủ đêm ở đấy được thần báo mộng rằng "Ta là vua nước Nam, bị kẻ khác rắp tâm hãm hại. Thượng đế thương mẹ con ta nên đã phong làm thần rồi ". Dân chài khấn rằng "Như thần có linh thiêng, xin phù hộ cho đánh được nhiều cá, chúng tôi sẽ lập đền thờ". Quả như lời, ngư dân liền lập đền thờ. Đền rất linh hiển.
Hương một triện lòng thành dâng tiến
Cung thỉnh mời Ông Chín Cờn Môn
Khâm thừa thượng đế chí tôn
Sai Ông Hoàng Chín Cờn Môn giáng trần
Trên chín bệ cao thâm võng cực
Dưới bách thần mộ đức kinh luân
Cù lao chín chữ quần thần
Sinh ông Hoàng Chín kinh luân gồm tài
Văn thơ phú sánh ngài Đỗ Lý
Võ lược thao cái thế Tôn Ngô
Cung tên mã thượng giang hồ
Tuổi vừa đôi tám đăng khoa triều đình
Bẩm sinh thành công minh chính trực
Quyết về đời ra sức lược thao
Gặp cơn sóng gió ba đào
Mười hai cửa bể sớm chiều xông pha
Cửa Cờn Môn dựng cờ soái lĩnh
Lệnh ông truyền nghiêm chỉnh ba quân
Quyết lòng vì nước vì dân
Trấn an cửa bể dẹp quân bạo cường
Ông mở đường dân an quốc thái
Dùng phép màu cứu độ nhân sinh
Muôn dân hưởng phúc an lành
Nêu cao khí tiết oai danh muôn đời
Nước dù cạn công người không cạn
Đá dẫu mòn gương sáng còn soi
Anh linh lưu dấu muôn đời
Cửa quan rộng mở cứu người hữu nhân
Ngẫm cơ tạo xoay vần sống thác
Hãy tu đi rồi đẻ ngày mai
Xưa nay sinh hoá ở đời
Ông Hoàng giáng thế cứu người tồn sinh
Phật hữu tình từ bi phổ độ
Quyết lánh đường có có không không
Làm nên thiên tứ đỉnh chung
Cho người có đức có công đó mà
Chữ tu dưỡng gương nga vằng vặc
Bóng soi người hữu đức hữu nhân
Lánh đường đạo tặc tham sân
Tu nhân tích đức ngàn năm vẫn còn
Đức nhân sánh càn khôn vũ trụ
Công ơn người muôn thuở không phai
Nhang thơm dâng trước tiền đài
Nhớ ngày Ông Chín ra đời cứu dân
Tiết trùng cửu quy thần hạc lánh
Nhớ ơn ngài dâng cánh hương hoa
Rượu quỳnh rót chén Đồ tô
Chúc Hoàng muôn tuổi đề thơ hoạ vần .
Bút pháp tinh anh tửu nhập thần
Hoa khai quả kết vạn gia xuân
Tay tiên đề bút an Thiên hạ
Trăm họ âu ca cổ Thánh thần
“Vân ủng trùng sơn, sơn ủng vân
Giang tâm như kính thủy vô trần
Bồi hồi độc bộ Tây phong lĩnh
Giao vọng Nam thiên ức cố nhân”
Ngồi tựa khe suối gẩy cung đàn
Chạnh lòng nhớ tới ban tri loan
Tâm thơ Đỗ Phủ hồn theo gió
Gửi khách Tương Như khúc phượng hoàng
Thế sự cuộc cờ bày lại xóa
Nhân tình cạn chén mượn hơi men
Hỡi ai! Rượu sớm trà chưa tỉnh
Nặng gánh gươm đàn nợ nước non
Non sông ghi nhớ người anh kiệt
Cờn hải long lanh nước sóng vàng
Chín bệ có hay lòng sắt đá
Ba ngôi đâu tá tiết chiêu dương
Soi gươm kim cổ lòng man mác
Phú quý vinh hoa giấc mộng vàng
Hầu Ông Hoàng Chín
Ông Chín Cờn Môn thường rất ít ngự đồng. Thường chỉ có người ăn lộc, sát căn duyên hoặc về đền thỉnh ông thì ông mới se loan giá ngự.
Trang phục khi ngự đồng của ông là áo the màu đen, đầu đội khăn xếp đen, kiểu cách giống thầy đồ xưa. Sau đó ông làm thơ, viết chữ và ban phát tài lộc.
“Non sông ghi nhớ người anh kiệt
Cờn hải long lanh nước sóng vàng
Chín bệ có hay lòng sắt đá
Ba ngôi đâu tá tiết chiêu dương”
Đền thờ Ông Hoàng Chín
Đền thờ ông Hoàng Chín tọa lạc ngoài cửa biển, nay là đường ra bãi Quỳnh Phương thuộc phường Quỳnh Phương, thị xã Hoàng Mai, Nghệ An. Nơi này còn có tên gọi là đền Cờn ngoài.
Ban đầu, có một đền Cờn xưa thờ chung Tứ Vị Vua Bà, Vua Tống Đế Bình cùng 3 vị tướng của ngài trên đỉnh núi. Nhưng do quan niệm “Nam nữ thụ thụ bất tương thân” nên đầu thế kỷ thứ 19, vua Gia Long đã chuyển cung thờ Vua Tống Đế Bính cùng ba tướng ra đền Cờn ngoài (Thờ cùng Hoàng Chín) cách chỗ cũ khoảng 1,5km. Đền Cờn cũ trở thành đền Cờn trong gọi là Đền Mẫu Cờn.
